Portugal blijft in de oorlog neutraal, hoewel het gemakkelijk een van beide zijden had kunnen kiezen. De leider van het autoritaire Portugese regime, António de Oliveira Salazar, is pro-fascistisch (al wijst hij de rassenpolitiek van de nazi’s af), maar weigert zich bij de As-mogendheden aan te sluiten. Anderzijds heeft Portugal al eeuwen – sinds 1373 – een verdrag met Groot-Brittannië, maar leidt dit er niet toe dat Portugal zich bij de geallieerden voegt. Groot-Brittannië wil dat ook niet, omdat het bang is dat in dat geval Spanje zich bij Duitsland en diens bondgenoten zal aansluiten.

Er komen in de oorlog vele vluchtelingen naar Portugal. Velen reizen daarna door naar de Verenigde Staten of Latijns-Amerika, maar lang niet iedereen die dat wil krijgt daar toegang.

Becijferingen van het aantal mensen dat naar Portugal vluchtte, leveren extreem uiteenlopende uitkomsten op: van 100.000 tot 1 miljoen. Dat geldt ook voor het aantal Joodse vluchtelingen: van 13.000 tot 100.000.

Het lijkt aannemelijk dat Portugal 30.000 tot 40.000 Joodse vluchtelingen heeft opgenomen en dat nog eens tienduizenden via Portugal naar Noord- en Latijns-Amerika zijn ontkomen.

Een groot aantal van de Joodse vluchtelingen komt uit Frankrijk. De Portugese consul in Bordeaux, Aristides de Sousa Mendes, verstrekt – in strijd met strikte orders van het Salazar-regime – duizenden visa. Zo maakt hij in een periode van drie slapeloze dagen samen met zijn twee zoons 1.575 visa in orde. In totaal heeft hij mogelijk 15.000 Joden aan visa geholpen.

De Portugese ambassadeur in Spanje, Pedro Teotónio Pereira, slaagt er eind ’42-begin ’43 in 16.000 vluchtelingen in Spanje toegelaten te krijgen. Onder hen veel Franse militairen, maar ook Polen, Nederlanders en Belgen, die zich in Noord-Afrika bij de geallieerde troepen willen voegen.

De Portugese ambassadeur in Budapest, Carlos Sampaio Garrido, en zijn Chargé d’Affaires Carlos de Liz-Texeira Branquinho redden naar schatting 1.000 Hongaarse Joden door ze in gebouwen met diplomatieke status onder te brengen.