Even weg van alle ellende: Thea in de zomer van 1941 op fietsvakantie met haar vriendin Kitty Philips


Vrijdag 22 augustus

(…) Vorige week ’s avonds was ik bij Betty en Liesje kwam toen zeggen dat de jongens Duveen, Mark en Leo uit Amsterdam onverwachts gekomen waren.
Wij naar huis.
In Amsterdam was het niet pluis en ze hadden van iemand gehoord dat er de volgende dag weer jongens opgepakt zouden worden.


In september nemen de Duitsers represailles voor het doorsnijden van telefoonkabels. Er worden mensen opgepakt die Thea kent, onder andere de vader van haar beste vriendin Kitty. Later komen de overlijdensberichten uit Mauthausen.


September 1941

Een verschrikkelijke toestand. Ik was gistermorgen helemaal van streek. In Enschede is een kabel doorgesneden en hebben ze honderd Joden en 50 anderen opgehaald. Ze gaan ’s avonds of ’s nachts gewoon de huizen binnen en halen ze weg. Gisteren hebben ze ook de jongen van Stella Metz opgehaald, wat verschrikkelijk toch. Ik ben als de dood voor Wolfgang.
Maar je kunt het toch niet trotseren, als ze je hebben willen, krijgen ze je toch.
Wat een wereld. In Duitsland moeten ze arbeidskrachten hebben, wat een ondieren.
We zijn nog minder dan slaven, oh, wanneer zal het toch eens ophouden.
Zo houdt niemand het vol.


Er worden steeds meer Joden opgepakt, winkels en bedrijven worden onteigend. Thea verwacht dat alle Joden naar Polen moeten.


19 September

Vandaag een sensatievolle dag. Ik was vanmiddag bij Betty en daar kwam een jongen van Bouwman achter de deur en die zei dat het in Aalten niet pluis was. Ik ben dadelijk naar huis gegaan en heb opgebeld naar de Volksslagerij en ja hoor, het was niet pluis in Aalten. Ik ben toen naar Wolfgang gegaan om hem te waarschuwen.
Holders, de buurman, kwam bij ons en die vertelde dat er in Aalten één Jood zich had moeten melden, maar die was er vandoor gegaan.
Bij De Leeuw en bij Philips waren ze allemaal al weg.
Wolfgang maakte zich niets benauwd. Gelukkig dat alles goed is afgelopen.


Oktober

Ik denk ook dat we onze zaak niet meer lang zullen hebben, die rot pestmoffen.
Ik ben zo bang dat Wolfgang geen vergunning meer krijgt om in Winterswijk te blijven, hij heeft tot nu toe niets meer gehoord.
(…) Zou ik ooit in Brazilië komen?


19 Oktober 1941

Er is een heleboel gebeurd. Woensdagmorgen, hoor ik opeens in bed dat de Joden in Winterswijk opgehaald worden. Ik kon het eerst niet geloven (…) Ze hebben tamelijk veel mannen opgehaald.
Sally Schwarz heeft zich er nog uit gered en heeft reuze geluk gehad, maar David Schwarz is opgepakt en Kitty Philips haar vader en nog zoveel meer.

Terwijl Thea met Kitty aan het fietsen is, gaat Wolfgang (rechts) met Elie Philips (geen broer van Kitty, waarschijnlijk wel familie) op vakantie in Limburg


Oktober

Nieuws
Onze zaak hebben we ook niet meer. We hebben een ‘Verwalter’ in de zaak. Juist op die rotte woensdag kwam ´s middags dhr. Schaffeld, bijgenaamd “De Poot” *, bij ons binnen stappen en zei dat hij onze Verwalter was.
(…) We rekenen erop dat we naar Polen toe moeten, wie weet laat ik me een lange broek maken. Ja, wie weet wat we nog mee moeten maken.
In Duitsland moeten alle Joden naar Polen toe.

* Schaffeld heeft een houten been


November

(…) Bij Philips hebben ze een doodsbericht gekregen, wat verschrikkelijk toch. Als Kitty er maar bovenop komt, nu moeten ze de zaak ook nog afstaan.Wat die mensen toch lijden moeten. Wat een wereld.
Duitsland verliest reusachtig in Rusland. Dus houd de moed er maar in.
De mof moet kapot
(…) Ja, wat een rotwereld, alweer doodsberichten, van Harry Gans en de verloofde van Stella Metz. Wat zouden ze toch met die mensen doen?
Is het nog wel de moeite waard om in zo’n rotwereld te leven?
Als alles nog langer duurt worden we allemaal krankzinnig.
Dat is Hitlers bedoeling ook.
Gelukkig gaat het in Rusland goed.


In november ontvangt Wolfgang van zijn oom en tante Josef en Lina Sieger een brief, gedateerd 14 november 1941, uit Hattingen (bij Bochum). Hun dochter Alice en haar partner Werner zijn in 1938 naar de Verenigde Staten gevlucht.


Mijn beste Wolfgang,

Hopelijk gaat het met jou mijn jongen nog goed, heb je de werkvergunning nu eindelijk gekregen? Dat is echt te hopen. Met ons gaat het tot nu toe heel goed, en we zijn allemaal nog gezond en opgewekt. Van je lieve ouders kregen we gisteren ook post, met hen gaat het echt geweldig, hierbij mijn brief van hen. Het is jammer dat jij nog altijd niet het geluk hebt daar heen te kunnen, daar moet jij mijn lieve jongen wat geduld voor hebben, dan zal ook voor jou het uur slaan waarop je naar je ouders kunt, wacht maar rustig af. (…) Hoe gaat het met de familie Philip, hebben ze allemaal werk? Groet hen alle hartelijk van mij. Van Alice + Werner ontvangen we ook nog regelmatig post, het gaat hen ook heel goed, ze waren enige dagen geleden in Chicago uitgenodigd en zijn daar geweldig ontvangen.
Het wordt nu op 20 november wordt al 3 jaar dat ze weg zijn, al een heel lange tijd. (…)