Circa 5.500 Nederlanders worden naar Neuengamme gedeporteerd. Onder hen 589 mannen die in oktober 1944 in Putten worden opgepakt als represaille voor een aanslag op een auto van de Wehrmacht. Ruim 900 Nederlanders overleven het kamp, onder wie 48 die in Putten waren opgepakt.
In een brief beschrijft Milly Schelvis het leven in Beendorf, een buitenkamp van Neuengamme, en de dodenmarsen.
Zij stuurt deze brief direct na haar bevrijding aan haar a.s. zwager Sal, de broer van haar verloofde Ruud. Milly’s broer Jules Schelvis, leest de brief voor. (04:16)
Om het bestaan van het kamp te verdoezelen, laat de SS op 3 mei 1945 de resterende circa 7.000 gevangenen achter op drie schepen in de baai van Lübeck. Het Britse leger ziet de schepen aan voor een troepentransport en brengt ze tot zinken. De meeste gevangenen verdrinken, anderen worden door de SS doodgeschoten als ze de oever weten te bereiken. Circa 600 van de gevangenen op de schepen overleven.
In Neuengamme hebben in totaal 106.000 gevangenen gezeten, van wie er 55.000 in het kamp zijn omgekomen.
Britse troepen bevrijden het kamp op 4 mei 1945.
Tewerkgestelden werken aan de bouw van het Dove-Elbe kanaal; © Collectie NIOD, Beeldbank WO2
Vouwbrief van 12 november 1944 vanuit kamp Neuengamme gestuurd naar Prostejov in Tsjechië (‘Protectoraat Moravië’)
Neuengamme 12-11-44
Liefste Manka. De fijnste kussen jou & onze kinderen. Dank v. brief van 18-10 & pakket nr. 1. Het verheugt mij dat je moedig bent & de toon v.d. brief heeft mij nieuwe hoop gegeven dat we ons allen gezond terugzien. Ik ben gezond & verheug mij op ‘t bloeien der lentetuin. Met ‘t geld van Zdena kun je doen wat je meent dat het ‘t beste is. In geval van nood ook de postzegels, ook de oudere verzamelingen, goed en droog bewaren. Vaker & vaker gebeurt het nu dat ik nadenk over de toekomst v.d. kinderen & ook de onze, hoe ik verrast zal zijn over de nieuwe woning en aangenaam over jou. Hoop dat je je de zorgrimpels al hebt weggemasseerd & je figuur rondere vormen heeft aangenomen. Maar je weet wel, hoe je er ook uit mag zien, in ieder geval zal ik je nog meer liefhebben & er altijd dankbaar voor blijven, dat je zoveel wilskracht hebt gevonden, om al onze kinderen juist te leiden & te beschermen.
Nogmaals kust je je Jarka.
